Allemaal aan tafel?!

Het jaarthema van de Protestantse Kerk voor het seizoen 2022-2023 is ‘Aan tafel!’. Een jaar lang kunnen gemeenten aan de slag gaan met het begrip maaltijd. Dat kan spiritueel en concreet. Van bezinning op het Heilig Avondmaal,  het organiseren van gemeentemaaltijden tot de inzet voor organisaties als het Eetcafé en de Voedselbank.

Hierbij komen veel diaconale thema’s en gedachten naar voren als ‘geef ons heden ons dagelijks brood’, (ver)delen, breken, barmhartigheid, het oude ‘pannetje soep’ of concreet de schrijnende situatie in de Hoorn van Afrika.

Als je de nood ver weg of dichtbij om de hoek van de straat  ziet, is de reactie al snel ‘geen tijd te verliezen, aan de slag, actie’. Goed om eerst te kijken waar de voeding zit om in actie te komen. Belangrijk, dit voorkomt moedeloosheid, uitputting of radeloosheid. Oorsprong en in actie komen, moeten in balans zijn. Erica Meijers, docent diaconaat aan de Protestantse Universiteit zegt hierover ‘Het diaconaat ontspringt aan het avondmaal, gaat er vandaan en keert er steeds weer naar terug’. Voor haar bevindt de kern van verbinding van diaconaat en avondmaal in ‘in het brood dat we breken verbinden we ons met Christus en door Hem met wie lijden in deze wereld’. Het begin van de dienst aan en het dienen in de wereld, het tot stand brengen van verzoening, is de viering van het Heilig Avondmaal.

Een belangrijk aspect van het vieren is het samen vieren met de gemeente van Christus. Eten is geen individueel gebeuren. Alleen eten is niet ‘leuk’, je eet vaak minder. Een gemeente van Christus is een etende gemeenschap. De apostel Paulus geeft hierin de eerste brief aan de Corinthiërs (hoofdstuk 11) wat aanwijzingen voor. In de kerkgeschiedenis is dit vaak gelezen met het oog op alleen je particuliere zieleheil en heeft het vaak onterecht angst ingeboezemd. Het vieren van het Heilig Avondmaal is het gedenken van Jezus lijden en sterven. Bij Zijn lijden en sterven is het niet gebleven. Door Zijn opstanding is er nieuw leven. Het is een leven van vieren en delen. We kunnen het niet voor onszelf houden, maar we mogen het uitdelen.

Paulus heeft het in de Corinthiërsbrief  over een maaltijd als een maaltijd van vrienden. In de tijd van Paulus hadden de rijken op de dag van de viering een vrije dag. Zij konden zich dit permitteren en zaten als eerste aan de maaltijd. De armen die zich geen vrije dag konden veroorloven en die moesten werken op die dag vonden aan het eind van de dag ‘de hond in de pot’. Hier legt de apostel Paulus bij de rijken de vinger op de zere plek. De maaltijd is geen individueel gebeuren voor mensen uit de upperclass, maar het is een vriendenmaaltijd van de Heer waarin in gelijkwaardigheid met elkaar wordt gedeeld en waar mensen elkaar verwachten. Zoals bij het bidden van het ‘Onze vader’, bij de bede ‘geef ons heden ons dagelijks brood’, en bij de viering van het Avondmaal zit de arme bij ons aan tafel.

Het dienen van de naaste heeft daarin zijn begin. Het is geen eindpunt of een landingsbaan naar de uitgang, maar is het een keer op keer opnieuw beginnen om dienstbaar te zijn aan de wereld. De viering van het Heilig Avondmaal is niet een vrijblijvende gebeurtenis. De gaven mogen worden gedeeld.

Een ieder mens heeft gaven, wees niet te bescheiden, maar gebruik het ook niet als excuus om niet te delen.  Het hoeft en kan niet altijd in geld worden uitgedrukt. Dat bewijst het gedeelte uit Handelingen 3, de genezing van de verlamde. “Maar Petrus zei: ‘Geld heb ik niet, maar wat ik wel heb geef ik u: in de naam van Jezus Christus van Nazaret, sta op en loop’. Hij pakte hem bij zijn rechterhand om hem overeind te helpen.’

Wim van Ree, diaconaal consulent.