Diaconaat uitgelegd

Wat is diaconaat?

Het is goed om eerst even te kijken wat het woord diaconie betekent. Het gaat terug op het Griekse woord diakonia wat zoveel betekent als dienst of dienen.

De Bijbel staat er vol van. Al in een vroeg stadium wordt het volk Israël opgeroepen om zorg te hebben en dienstbaar te zijn voor degenen die om wat voor reden het minder hebben. In het Nieuwe Testament wordt deze lijn voortgezet. Jezus rondgang laat zien dat hij mensen genas van allerlei ziekten, mensen die geen brood hadden voedde en mensen met verloren levens weer nieuwe hoop en perspectief geeft. De apostelen zijn ook verder gegaan in dit spoor. Ook de vroege kerk heeft diaconaat vanaf het allereerste begin als één van haar belangrijkste taken gezien: het dienen van je naaste, behulpzaam van mensen ver weg of juist dichtbij.

“Jezus rondgang laat zien dat hij mensen genas van allerlei ziekten, mensen die geen brood hadden voedde en mensen met verloren levens weer nieuwe hoop en perspectief geeft”

Korte geschiedenis van het diaconaat

In de geschiedenis van Nederland heeft de diaconie als het om zorg voor de naaste gaat, een belangrijke rol gespeeld. Er zijn in het verleden verschillende initiatieven ontstaan zoals bejaardenhuizen, inrichten van het maatschappelijk werk, jeugdzorg en in een verder verleden bakkerijen die voorzagen in het dagelijks brood voor de armen en stichten van weeshuizen.

Vanaf midden jaren zestig is deze van oudsher diaconale taak, met de opbouw van de verzorgingsstaat, voor een groot deel door de overheid overgenomen. Sinds enkele jaren is hierin een kentering waarneembaar. Door het fenomeen participatiesamenleving wordt de diaconie weer betrokken in het sociaal domein (dit zijn alle organisaties, diensten en voorzieningen samen die mensen ondersteunen). Dit geeft kansen en biedt uitdagingen. Aan de andere kant moet worden voorkomen dat de diaconie een vangnet wordt voor de bezuinigingen van de overheid. De diaconie is een kritische participant.

Stand van zaken

De diaconie is weer terug van weg geweest in de samenleving. Op een nieuwe manier wil zij hieraan dienstbaar zijn. Dit gebeurt in allerlei vormen. Daarbij is leidend ‘helper waar geen helper ís’. Zijn er bestaande projecten of voorzieningen, dan wordt daarna naar verwezen. Mochten er witte vlekken worden waargenomen dan wil de diaconie daarin een rol vervullen. Zo is begin 2018 gestart met een zondagmiddagopvang voor dak- en thuislozen. Een drietal kerken hebben hiertoe het initiatief genomen. Er gebeurt veel in Zwolle, behalve op zondagmiddag. De opvang voorziet in een duidelijke behoefte.

Diaconaat is het doen van werken barmhartigheid en gerechtigheid. In Zwolle wordt er heel veel gedaan. Het walmt als het ware van de barmhartigheid in Zwolle. Het tweede aspect is wat lastiger, maar niet onbelangrijker. Als er onrecht wordt geconstateerd zal actie worden ondernomen om rechtvaardige verhoudingen te scheppen. De diaconie ondersteunt daarom ook initiatieven die gericht zijn op structurele verbetering van de kwaliteit van het leven van mensen die van een minimum moeten leven.

Naast barmhartigheid en gerechtigheid zijn er ook twee andere begrippen die in het diaconaal werkveld een belangrijke rol spelen t.w. wederkerigheid en verbinding.
Wederkerigheid wil zeggen dat die ander aan wie je hulp verleent ook wat te bieden. Hij/zij is een mens die die gaven en talenten heeft en dus ook wat te bieden heeft. Eenrichtingsverkeer vanuit de diaconie doet geen recht aan iemand zijn waardigheid. Vaak houdt die ander vanuit zijn maatschappelijke positie je een spiegel voor van wie jij bent.

Verbinden

Een element wat de laatste jaren een belangrijke rol is gaan spelen is het aspect van verbinden.
De diaconie is voor haar inkomsten niet afhankelijk van een overheid of andere subsidiërende instelling. Zij kan dus zelfstandig en onafhankelijk opereren. Het belang van de diaconie is het belang van de ander.
Vanuit deze positie is de diaconie optimaal in staat om mensen en organisaties met elkaar te verbinden en mensen en organisaties onderling. Dit is een belangrijke toegevoegde waarde van het werk van de diaconie.