Een noodzakelijk kwaad, valkuil, uitdaging

Van de redactie kreeg ik de vraag om voor dit nummer met als thema ‘achter de schermen’ een bijdrage te schrijven. Het gaat over de organisatiestructuur van de kerk. Wat valt hier over te zeggen en wordt het niet gauw slaapverwekkend. Het is iets wat er moet zijn. Vaak bestaan er allerlei vooroordelen als het gaat om een structuur van de kerk en de mensen die daar zogenaamd aan de touwtjes trekken.

Volgens de apostel Paulus ‘moet alles op gepaste wijze en in goede orde gebeuren’

(1 Kor. 14:30). Een oproep om zaken binnen de gemeente goed te regelen, zodat ieder weet waar het aan toe is en er geen sprake is van willekeur. Het is dan ook geen noodzakelijk kwaad, maar een vorm van beheer waarin het kerkelijk leven goed gedijt en toekomst en continuïteit heeft.

Vaak wordt bestuurswerk als saai of als iets voor vergadertijgers gezien. Te vaak heb ik echter mensen gezien die bestuurder werden, omdat er niemand anders was. Gaandeweg  weg begonnen ze het leuk te vinden. Het werd zichtbaar. Dan blijkt bestuurswerk achter de schermen niet alleen noodzakelijk, maar ook zinvol en leuk. Daarom een keer lof aan de mensen die avond aan avond, soms week in week uit het bestuurswerk verrichten. Vaak in stilte en vaak onzichtbaar.

Moet het altijd zoals gaat en kan het niets anders, is een andere vraag. Als ruim 40 jaar bij de kerk werkende kom ik regelmatig bij kerkelijke vergaderingen. Dergelijke vergaderingen verlopen veelal via een bepaald patroon. Er is een (inhoudelijke) opening. De voorzitter bedankt diegene hiervoor waarna de vergadering overgaat in veel regelzaken. Als iemand wat later in de vergadering komt, krijgt die vaak te horen ‘je bent nog op tijd, je hebt niets gemist, we hebben alleen de opening gehad’. Dat is pure armoede. Overigens is dit niet iets wat alleen in de PGZ gebeurt. Andere gemeenten laten dezelfde gewoonten zien.

Laten we het in de kerk er eerst eens over gaan hebben wat ons drijft en wat ons ten diepste bezielt. Je krijgt dan heel andere vergaderingen en een heel andere dynamiek. Ik daag hierbij de bestuurders en kerkenraden uit het gesprek met elkaar aan te gaan over wat het verhaal is van de kerk van Zwolle. Is de kerk van Zwolle een instituut dat beheersmatig overeind moet worden gehouden of is het een levende geloofsgemeenschap waarin lief en leed worden gedeeld en mensen elkaar inspireren of zich door God weten geïnspireerd.

Ter inspiratie het volgende. Eind april-begin mei mocht ik onderweg zijn met een Bonhoefferreis. Daarbij bezochten we ook het Benedictijnerklooster in Ettal (Zuid Beieren). In dit klooster heeft Dietrich Bonhoeffer voor een groot gedeelte aan zijn ethiek gewerkt. Op een zondagmiddag was er een ontmoeting met de abt van dit klooster, Barnabas Bögle. Hij vertelde over het werk van Bonhoeffer en welke invloed het nu nog had in het klooster.

Tot slot wilde hij ons nog wat aanreiken als het om de kerk van vandaag gaat. Naar aanleiding van de geschiedenis van de twee Emmaüsgangers (Lucas 24: 13-35) zei hij het volgende.

‘In dit verhaal is als een edelsteen het concept van de kerk samengevat:

1. De kerk gaat nooit alleen. De discipelen zijn met z’n tweeën, gemeenschap.

2. De kerk is op weg, mag nooit blijven staan, moet bezig zijn met de vragen van de tijd.

3. De wandelaar die als derde opduikt is hen onbekend. Ze herkennen hem niet als Jezus. Ze spreken over hun probleem dat Jezus op wie ze gehoopt hadden aan het kruis gestorven is. Ze nodigen hem uit aan tafel, nemen hem op in hun gemeenschap. Alleen gaan was in het Oosten gevaarlijk vanwege rovers en wilde dieren, zeker ’s avonds. Het is een daad van gastvrijheid, je bent er voor anderen, naastenliefde.

4. Jezus wordt herkend aan de tafel als Hij hun het brood en de wijn toereikt. Het is vreemd, hij is immers de gast. Het wezen van de tafelgemeenschap is dat Christus de gastheer is. Hij deelt zich aan ons uit. Dat is de kern van de christelijke tafelgemeenschap.

5. Nadat ze Jezus herkend hebben, durven ze het aan door het donker heen naar Jeruzalem terug te gaan. Ze willen getuigen dat Jezus leeft. De drang om te getuigen hoort wezenlijk bij het christen zijn.’

Tot zover abt Barnabas Bögle, nu wij.

Wim van Ree, diaconaal consulent.